- Kisha e Shën Premtes, e njohur edhe si Zoja e Ljevisë, ndodhet në qytetin e Prizrenit, në afërsi të qendrës historike.
- Është një nga monumentet më të rëndësishme të artit dhe arkitekturës bizantine në Kosovë.
- Përfshihet në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s si pjesë e Kishave Mesjetare të Kosovës.
Historia
- Ndërtimi i parë i kishës daton nga shekulli XI, si kishë katolike romake.
- Në fillim të shekullit XIV, ajo u rindërtua dhe zgjerua nga Stefani Uroshi II Milutini, mbret i Serbisë, dhe u shndërrua në kishë ortodokse.
- Emri “Zoja e Ljevisë” vjen nga fjala latine “Ecclesia Dominae nostrae de Levi”, që përkthehet si “Kisha e Zojës sonë”.
Arkitektura dhe Afresket
- Ka strukturë pesë-kupolare, tipike për stilin bizantino-serb.
- E ndërtuar me gurë dhe tulla në teknikën e kombinuar mes bizantines dhe romaneske.
- Brendia e saj është e mbuluar me afreske të shekullit XIV, që paraqesin:
- Jetën e Krishtit
- Figurën e Shën Mërisë
- Shënjtorë, profetë dhe skena biblike të pasura me detaje.
- Afresket janë realizuar nga mjeshtrit më të mirë të kohës, dhe përbëjnë një koleksion unik arti kishtar mesjetar në Ballkan.
Funksioni dhe Gjendja
- Ka shërbyer si katedrale e peshkopatës së Prizrenit për Kishën Ortodokse Serbe.
- Gjatë periudhave të ndryshme historike ka kaluar në funksione të ndryshme, përfshirë edhe përdorimin si xhami gjatë Perandorisë Osmane.
- Pas viteve 1999, kisha është restauruar dhe mbrojtur, edhe pse ka pësuar dëmtime të rënda në të kaluarën.
- Aktualisht nuk përdoret për shërbime të rregullta fetare, por është monument i mbrojtur nga UNESCO dhe shteti i Kosovës.
Rëndësia Kulturore dhe Historike
- Është një simbol i trashëgimisë së krishterë ortodokse në Kosovë.
- Një nga kishat më të rëndësishme për studimin e artit mesjetar ballkanik.
- Reflekton bashkëjetesën dhe ndërlikimin e kulturave fetare dhe etnike në Kosovë ndër shekuj.
- Ajo është monument me status të veçantë mbrojtjeje ndërkombëtare.
- Kisha e Shën Premtes (Zoja e Ljevisë) është një thesar i rrallë historik, fetar dhe artistik.
- Ajo përfaqëson një periudhë të ndritshme të kulturës mesjetare ballkanike dhe është një nga pikat kyçe për trashëgiminë botërore në Kosovë.