- Kalaja e Artanës ndodhet në lindje të Kosovës, rreth 45 km nga Prishtina.
- Është një nga qytetet mesjetare më të rëndësishme në Ballkan gjatë shekujve XIV–XV.
- Njihet për pasuritë e saj minerare dhe rolin e rëndësishëm ekonomik, tregtar dhe strategjik.
Historia e Kalasë
Periudha Mesjetare:
- E ndërtuar rreth shekullit XIV, gjatë kohës së Mbretërisë Serbe.
- Artana (Novo Brdo) ishte qendër e madhe tregtare dhe minierash — posaçërisht për argjend dhe ar.
- Përdorej nga tregtarë raguzanë, venedikas dhe bizantinë.
Periudha Osmane:
- Në vitin 1455, kalaja u pushtua nga Perandoria Osmane pas një rrethimi të gjatë.
- Pas pushtimit, qyteti ruajti rëndësinë për një kohë, por më vonë ra në rëndësi për shkak të shterimit të resurseve minerare dhe luftërave.
Arkitektura dhe Struktura
- Kalaja është ndërtuar mbi një kodër të lartë dhe ka formë trekëndore me mure të fuqishme mbrojtëse.
- Përbëhet nga:
- Muret rrethuese
- Kulla vrojtimi dhe mbrojtjeje
- Hyrje të mbrojtura me portikë
- Gjurma të ndërtesave brenda kalasë
Zbulime Arkeologjike
- Janë zbuluar:
- Kisha, varreza, monedha mesjetare, qeramikë dhe vegla pune
- Një katedralë gotike dhe një xhami osmane, që dëshmojnë për bashkëjetesën fetare dhe periudhat historike
- Objekte luksi dhe tregtie të huaja, që tregojnë për lidhjet ndërkombëtare të qytetit
Rëndësia Kulturore dhe Turistike
- Kalaja është një monument i mbrojtur i trashëgimisë kulturore të Kosovës.
- Është pjesë e projekteve restauruese nga UNESCO dhe BE.
- Vizitohet nga studiues, turistë dhe është një nga vendet më të rëndësishme për të kuptuar Mesjetën në Ballkan.
- Kalaja e Artanës është një simbol i lavdisë mesjetare të Kosovës dhe dëshmi e pasurisë, kulturës dhe fuqisë që kishte rajoni në atë kohë.
- Ajo përfaqëson trashëgiminë e përbashkët historike të shumë popujve që kanë kaluar dhe jetuar në Kosovë.